ابزار گردآوری داده ها در صورتی قابل اعتماد هستند که دارای دو ویژگی مهم تحت عنوان: پایایی و روایی باشند در غیر این صورت نمی‌توان به نتایج آن اعتماد کرد.
تعریف پایایی به زبان ساده :
عبارت است از همسانی ابزار در اندازه گیری آنچه اندازه می گیرد. منظور از پایایی آزمون، ثبات و پایایی ابزار اندازه گیری در زمانهای مختلف است.
روش های تعیین پایایی آزمون:
1- روش بازآزمایی :
این روش از طریق اندازه گیری یک متغیر در افراد یکسان در دو مقطع زمانی متفاوت سنجیده می شود. مثال پژوهشگری آزمون اضطراب امتحان را بر روی نمونه‌ای از دانش آموزان پایه اول متوسطه تهران اجرا می‌نماید و نمره های خام هر دانش آموز را ثبت می‌کند بعد از دوهفته مجدداً همان آزمون را اجرا می نماید و نمره های مرحله دوم را برای هر آزمودنی ثبت می‌کند.
سپس بین نمره های دو مرحله با روش همبستگی گشتاور پیرسون همبستگی می گیرد و ضریب همبستگی به دست آمده ضریب پایایی است. هر چه این ضریب بالاتر باشد آزمون دارای ضریب پایایی بهتری است. بعضی از نظریه پردازان و پژوهشگران ضریب پایایی مورد قبول را بین 0/70 تا 0/80 ذکر کرده اند.
2- روش استفاده از آزمون های همتا:
در این روش به جای اجرای یک آزمون بر روی یک نمونه در دو مقطع زمانی از دو پرسشنامه که شباهت های زیادی دارند اما یکسان نیستند به طور همزمان بر روی یک نمونه اجرا می شود. سپس ضریب پایایی را بر اساس همبستگی نمره های دو آزمون همتا به دست می آوریم.
3- روش همسانی درونی :
در این روش با استفاده از پاسخ های افراد تنها با یک پرسشنامه و تنها در یک مقطع زمانی به دست می آید. در این روش جهت بدست آوردن ضریب پایایی از روش دو نیمه کردن سوال ها، روش کودر_ریچاردسون، روش آلفای کرونباخ و گاتمن استفاده می شود.
برای استفاده از این روش ها می توان با کمک نرم افزار اس پی اس اس SPSS به روش زیر آن ها را به دست آورد:
ابتدا داده های پرسشنامه را وارد می‌کنیم، منوی Analyze را باز می کنیم گزینه scall را انتخاب می کنیم سپس گزینه Reliability Analysis را انتخاب می کنیم. سپس پنجره‌ای تحت عنوان Reliability Analysis باز می شود. متغیرها را از پنجره اول به پنجره دوم (Items) انتقال می‌دهیم. در قسمت model چند روش سنجش پایایی مانند alpha (آلفای کرونباخ) Guttman (گاتمن) ،split-half (دو نیمه کردن یا تنصیف) parallel و strictparallel وجود دارد. یکی از روش های مورد نظر را انتخاب می کنیم سپس روی ok کلیک می کنیم و نتایج ضریب پایایی پرسشنامه را در خروجی مشاهده می‌کنیم.
با ما همراه شوید و مطالب دیگر اصول و روش تحقیق را مطالعه فرمایید. سوالات و نظرات خود را در بخش نظرات پایین همین صفحه مطرح نمایید.
