پایایی و روایی ابزار اندازه گیری

ابزار گردآوری داده ها در صورتی قابل اعتماد هستند که دارای دو ویژگی مهم تحت عنوان : پایایی و روایی باشند، در غیر این صورت نمی توان به نتایج آن اعتماد کرد.

الف – تعریف پایایی : عبارت است از همسانی ابزار در اندازه گیری آنچه اندازه می گیرد. منظور از پایایی آزمون ثبات و پایایی ابزار اندازه گیری در زمان های مختلف است. یعنی ابزار اندازه‌ گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می‌ دهد. به عبارت دیگر، همبستگی میان یک مجموعه از نمرات و مجموعه دیگری از نمرات در یک آزمون معادل که به صورت مستقل بر یک گروه آزمودنی به دست آمده چقدر است. به بیان ساده تر، اگر ابزار اندازه‌ گیری را در یک فاصله زمانی کوتاه چندین بار به یک گروه واحدی از افراد بدهیم نتایج حاصل نزدیک به هم باشد. برای اندازه‌ گیری پایایی از شاخصی به نام ضریب پایایی استفاده می‌کنیم. دامنه ضریب پایایی از صفر تا ۱+ است. ضریب پایایی صفر نشان دهنده ی عدم پایایی و ضریب پایایی یک معرف پایایی کامل است. پایایی کامل به ندرت دیده می‌شود و در صورت مشاهده قبل از هر چیز باید به نتایج حاصل شک نمود.

روش های محاسبه ضریب پایایی ابزار اندازه‌گیری :
۱) روش اجرای دوباره آزمون یا روش بازآزمایی (Test – Retest)
۲) روش موازی یا روش آزمون های همتا (Equivalence)
۳) روش تصنیف یا دو نیمه کردن آزمون (Split – half)
۴) روش کودر _ ریچاردسون (Kuder – Richardson)
۵) روش آلفای کرونباخ (Cronbach s Alpha)

نرم افزار spss یکی از نرم افزارهای متداول برای محاسبه پایایی با یکی از روش‌های فوق (و معمولا روش آلفای کرونباخ) می‌باشد.
ب – تعریف روایی (اعتبار ) : روایی یک ابزار اندازه گیری به میزان توانایی ابزار در اندازه گیری ویژگی که ابزار برای اندازه گیری آن ساخته شده است گفته می شود. به عبارت دیگر، آیا روش یا ابزار اندازه گیری برای هدف مورد نظر کارایی لازم را دارد؟ در واقع منظور این است که آیا ابزار اندازه ‌گیری مورد نظر می‌تواند ویژگی و خصوصیتی که ابزار برای آن طراحی شده است را اندازه‌گیری کند یا خیر؟ به عبارت دیگر مفهوم روایی به این سوال پاسخ می‌دهد که ابزار اندازه‌ گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را می‌ سنجد. بدون آگاهی از روایی ابزار اندازه‌ گیری نمی توان به دقت داده‌ های حاصل از آن اطمینان کرد.

روش های تعیین روایی (اعتبار):
۱) اعتبار محتوا (صوری)
۲) اعتبار ملاکی

پایایی به چه معناست و روش‌های تعیین آن روایی یا اعتبار به چه معناست؟ و روش‌های تعیین آن